Coraz więcej mówi się o profilaktyce chorób nowotworowych i warto wprowadzić ją w życie jak najszybciej. Nowotwór złośliwy powstaje w wyniku błędów genetycznych (w DNA), które prowadzą do niekontrolowanego podziału i namnażania się wadliwych (nowotworowych) komórek. Na część genetycznych uwarunkowań, które mogą wywołać nowotwór u dziecka, nie mamy wpływu. Jako rodzice możecie jednak w pewnym stopniu zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia, dbając o swoje zdrowie jeszcze zanim podejmie się starania o dziecko, a potem czekając na narodziny potomka [1].
Jak już na etapie ciąży zminimalizować ryzyko zachorowania dziecka na nowotwór?
Zmiana stylu życia, zdrowa dieta i aktywność fizyczna wspierają organizm w procesie prawidłowego podziału komórek, a eliminacja czynników,które mogą powodować uszkodzenia DNA lub utrudniać ochronę przed powstawaniem zmian genetycznych (m.in. chemikalia, dym papierosowy,alkohol, promieniowanie jonizujące, smog) to realne działania, które możesz podjąć, aby ograniczyć ryzyko wystąpienia nowotworu u Twojego dziecka,a także u siebie [2].
W związku z powyższym, szczególnie w ciąży, warto pomyśleć o kilku rzeczach, takich jak:
◆ rzucenie palenia – najlepiej jeszcze zanim zaczniecie starać się o dziecko(im wcześniej, tym lepiej); niepalenie podczas ciąży oraz unikanie ekspozycji na dym tytoniowy (bierne palenie może być szkodliwe dla płodu);
◆ rezygnacja z picia alkoholu;
◆ zdrowa dieta – między innymi z dominującym udziałem warzyw i owoców(myj je dokładnie przed spożyciem), unikanie produktów wysokoprzetworzonych, fast foodów, sztucznych dodatków i konserwantów.Należy szczególną wagę przywiązywać do jakości jedzenia;
◆ unikanie szkodliwych związków (m.in. w kosmetykach, zabawkach,powietrzu) – warto sprawdzić listę niebezpiecznych składników (np.w kosmetykach) i czytać etykiety podczas zakupów;
◆ zadbanie o odpowiednie stężenie witaminy D3 (dawki należy ustalać z lekarzem na podstawie wyników badań stężenia wit. D3 we krwi);
◆ unikanie leków, które mogą mieć działanie teratogenne (toksyczne dla zarodka lub płodu) – wszystkie leki zażywane przez kobietę w ciąży muszą być konsultowane z lekarzem;
◆ unikanie zakażeń wirusowych, głównie odry, ospy, różyczki, grypy – warto rozważyć szczepienia na te choroby już na etapie planowania ciąży.
Dodatkowe działania, które pozwolą przyszłej mamie zachować zdrowie, to:
◆ ograniczenie niezdrowych tłuszczów i cukru, rezygnacja ze słodzonych napojów (nadmierne spożycie cukru zaburza pracę trzustki i produkcję insuliny, zwiększa ryzyko cukrzycy oraz otyłości u matki i jej potomstwa) [2];
◆ dbanie o prawidłową masę ciała przed zajściem w ciążę, jak i w trakcie jej trwania – w ciąży nie trzeba jeść „za dwoje”, wystarczy średnio o około 300 kalorii więcej [3];
◆ aktywność na świeżym powietrzu;
◆ odpowiednia dawka snu.
Rola ojców.
Przyszli ojcowie także mogą mieć wpływ na zdrowie swojego potomstwa. Coraz więcej badań wskazuje na związek stylu życia mężczyzn przed poczęciem z jakością nasienia i ryzykiem pojawienia się poważnych chorób u dziecka [4]. Unikanie chemikaliów, dbanie o zdrową dietę, ograniczenie alkoholu i niepalenie papierosów (także w towarzystwie kobiety w ciąży) to działania, które warto podjąć, aby zwiększyć szansę na uniknięcie choroby nowotworowej u dziecka.
Wymienione działania, które powinny być wprowadzane już na etapie planowania powiększenia rodziny, z pewnością wpłyną pozytywnie zarówno na Wasze zdrowie, jak i zdrowie Waszego dziecka.
prof. Tomasz Szczepański – Kierownik Katedry i Kliniki Pediatrii,Hematologii i Onkologii Dziecięcej w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Ewa Majewska – mama trzech synów, z których najmłodszy wygrał walkę z białaczką, autorka strony bialaczka.org, redaktor naczelna portalu onkorodzice.pl (baza wiedzy o nowotworach u dzieci), który współtworzy wraz z Fundacją Iskierka, działającą na rzecz rodzin dzieci z chorobą nowotworową