tom I: „Mamy dla Mamy. Ciąża – jak przygotować się na życiową rewolucję”
Klasycznie czy nowocześnie. O wcale niełatwym wyborze imienia
1. Statystyka imion, 07.03.2018, https://www.gov.pl/cyfryzacja/statystyka-imion-za-2017-rok-podsumowanie
2. Wielka księga imion – znaczenie imion, 07.03.2018, www.ksiegaimion.com
3. Zalecenia dla urzędów stanu cywilnego dotyczące nadawania imion dzieciom osób obywatelstwa polskiego i narodowości polskiej, opublikowane w „Komunikatach Komisji Kultury Języka Komitetu Językoznawstwa PAN”, nr 1(4)/1996, 13.02.2018, http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=611
A ja rosnę i rosnę! Główne etapy rozwoju dziecka w ciąży
1. Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, Warszawa 2015.
2. Bartel H., Embriologia kliniczna, Warszawa 2009.
3. Kosińska-Kaczyńska K., Wielgoś M., Czy płód może odczuwać ból, Ginekol. Pol., nr 82/2011, s. 133–136.
4. Walusinski O., Fetal yawning, Front. Neurol. Neurosci., nr 28/2010, s. 32–41.
5. Barczyński B., Poczęcie dziecka, https://ciaza.mp.pl/poczecie/61882,poczecie-dziecka (dostęp: 13.09.2011).
6. Harms W.R. et al., Pregnancy week by week, https://www.mayoclinic.org/ healthy-lifestyle/pregnancy-week-by-week/basics/healthy-pregnancy/hlv- 20049471 (dostęp: 12.07.2017).
7. Helwich E., Wcześniactwo, https://pediatria.mp.pl/choroby/noworodek/79079,wcze- sniactwo (dostęp: 02.01.2013).
Zabawa z lokatorem mojego brzucha, czyli wspieranie rozwoju dziecka w ciąży
1. Autor anonimowy, Stres w ciąży a inteligencja dziecka, https://republikakobiet. pl/psychologia/ty_i_dziecko/stres-w-ciazy-a-inteligencja-dziecka, (17.03.2018)
2. Kornas-Biela Dorota, Pedagogika prenatalna. Nowy obszar nauk o wychowaniu, Lublin 2009.
3. Kornas-Biela Dorota, Wokół początku życia ludzkiego, Warszawa 2004.
4. Mrozowska, Magdalena, Jest sposób na zwiększenie inteligencji dziecka!, http:// www.kobieta.pl/artykul/cwiczenia-w-ciazy-zwiekszaja-inteligencje-dziec- ka-180125122126, (07.03.2018)
5. Nowik Marta, DIETA W CIĄŻY: co jeść, by wspierać rozwój dziecka, http://www. mjakmama24.pl/ciaza/dieta-w-ciazy/dieta-w-ciazy-co-jesc-wspierac-rozwoj-dziecka,540_5635.html, (17.03.2018)
6. Pinkosz Katarzyna, Co lubi twoje dziecko w brzuchu – wiemy, jak je rozśmieszyć!, https://mamotoja.pl/dziecko-w-brzuchu-mamy-co-lubi-dziecko-w-lonie-mat- ki,emocje-w-ciazy-artykul,1701,r1p1.html, (13.03.2018)
7. Schaffer H.R., Psychologia dziecka, Warszawa 2014.
8. Trempała Janusz, psychologia rozwoju człowieka, Warszawa 2011.
„Halo, tu mama!” Jak budować więź z dzieckiem w trakcie ciąży?
1. Brombach Doris, Traumatyczne doświadczenia w łonie matki [w:] Wczesna trau- ma. Rozpoznawanie i uwalnianie, red. Franz Ruppert, tłum. Anna Białobrzeska, Warszawa 2016.
2. Haptonomia. Cudowny dotyk brzuszka, 13.02.2018, http://www.znana-polozna. pl/artykuly/haptonomia-cudowny-dotyk-brzuszka, dostęp 18.03.2018.
3. Kornas-Biela Dorota, Pedagogika prenatalna. Nowy obszar nauk o wychowaniu, Lublin 2009
4. Kornas-Biela Dorota, Wokół początku życia ludzkiego, Warszawa 2004.
5. Pinkosz Katarzyna, Pokochaj je w ciąży, a rozwinie się szybciej, 05.10.2015, https:// mamotoja.pl/kontakt-w-dzieckiem-w-brzuchu-dobry-dla-rozwoju,emocje-w-ciazy-artykul,1169,r1p2.html, dostęp: 19.03.2018
Negatywny wpływ stresu w ciąży na dziecko
1. Gerhardt Sue, „Znaczenie miłości”, tłum. Beata Radwan, Kraków 2010.
2. Glover Vivette, Barlow Jane, “Psychological adversity in pregnancy: what works to improve outcomes?” Journal of Children’s Services nr 9, 2/2014, s. 96–108.
3. Raphael-Leff Joan, „Ciąża. Kulisy wewnętrznego świata”, tłum. Marta Lipińska, Warszawa 2018.
4. Seremak-Mrozikiewicz Agnieszka, Barlik Magdalena, Drews Krzysztof, „Pro- gramowanie wewnątrzmaciczne jako przyczyna chorób przewlekłych wieku dorosłego”, Prace poglądowe, Ginekol Pol. nr 85/2014
Profilaktyka antynowotworowa – jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia nowotworu u dziecka, będąc w ciąży
1. Cancer Prevention, „Recommendations and public health and policy implications 2018”, World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research.
2. „Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective”,Continuous Update Project Expert Report 2018, World Cancer Research Fund/American In- stitute for Cancer Research.
3. „Nutrition Recommendations in Pregnancy and Lactation”, praca zbiorowa, 2016, https:// www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29842836 , dostęp 16.02.2020.
4. Schmidt C.W., „Chips off the Old Block: How a Father’s Preconception Expo- sures Might Affect the Health of His Children”, Environ Health Perspect. 2018, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6066336/, dostęp 16.02.2020.
Pierwsze kroki z niepełnosprawnością
1. 2018 Rok Wczesnej Interwencji, http://rwi.psoni.org.pl/, data dostępu: 25.09.2018.
2. Informator „Rodzina 500 plus”, https://www.mpips.gov.pl/wsparcie-dla-ro- dzin-z-dziecmi/rodzina-500-plus/informatory-rodzina-500-plus/data dostępu: 25.09.2018.
3. Instytucje Orzekające – procedury orzekania, tryb i zasady, http://www.niepel- nosprawni.gov.pl/art,13,instytucje-orzekajace-procedury-orzekania-tryb-i-zasady, data dostępu: 25.09.2018.
4. Narodowy Fundusz Zdrowia, Informator „Za Życiem”, http://www.nfz.gov.pl/ dla-pacjenta/informator-za-zyciem/, data dostępu: 25.09.2018.
5. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, https://www.pfron. org.pl/, data dostępu: 25.09.2018.
Syndrom wicia gniazda – fakt czy wymówka?
1. Uścińska Małgorzata, Syndrom wicia gniazda, 26.01.2015, https://mamotoja.pl/ syndrom-wicia-gniazda,emocje-w-ciazy-artykul,4378,r1p1.html
Oaza spokoju… i rozwoju, czyli jak urządzić pokój dla dziecka.
1. Grandjean Etienne, Ergonomia mieszkania. Aspekty fizjologiczne i psychologiczne w projektowaniu, tłum. Tadeusz Siemek, Warszawa 1978.
2. Jay Francine, Minimalizm daje radość, tłum. Katarzyna Lipnicka-Kołtuniak, Warszawa 2016.
3. Kingston Karen, Magia porządków z feng-shui, tłum. Joanna Sugiero, Gliwice 2013.
4. Kondo Marie, Magia sprzątania. Japońska sztuka porządkowania i organizacji, tłum. Magdalena Macińska, Warszawa 2015.
5. Louv Richard, Ostatnie dziecko lasu. Jak uchronić nasze dzieci przed zespołem deficytu natury, tłum. Anna Rogozińska, Warszawa 2016.
6. Miksza Małgorzata, Zrozumieć Montessori. Czyli Maria Montessori o wychowaniu dziecka, Kraków 2014.
7. Thurmann-Moe Dagny, Kolorowa rewolucja, tłum. Karolina Drozdowska, Warszawa 2017.
Bezpieczne mieszkanie – jak przygotować je dla dziecka?
1. The European Child Safety Alliance, Amsterdam 2007, http://www.childsafety- europe.org/publications/info/factsheets/childhood-home-safety.pdf
Wyprawka dla dziecka – czy mamy lepiej niż nasze mamy?
1. Skoczylas Agnieszka, Wyprawka dla noworodka, http://www.bliskodziecka.com.pl/ wyprawka-noworodka/
Wyprawka – jak skompletować ją z głową
1. Chomiak Anna, Ekonomiczna lista wyprawkowa – niepozbawiona przyjemnych szaleństw, 18.09.2017, https://nieidealnaanna.com/ekonomiczna-lista-wyprawkowa/
2. StachuraAnna,Niekupujużywanychrzeczydladziecka.Sprawdźdlaczego!,9.05.2017,http:// smakimacierzynstwa.pl/nie-kupuj-uzywanych-rzeczy-dla-dziecka-sprawdz-dlaczego/
3. Grzegorzewska Małgorzata, październik 2017, https://www.facebook.com/lisekopl/ videos/997730923699416/
Wyprawka dla dziecka – ubrania
1. Aqademia.pl, Materiały wykorzystywane w materiałach dla dzieci, 26.09.2016, https://www.aqademia.eu/materialy-ubranek-dla-dzieci Górecka Marysia, Jak skompletować wyprawkę dla dziecka, 11.10.2013, https://mamygadzety.pl/jak-skompletowac-wyprawke-dla-dziecka/ Mandżak Marta, Niedrapki (rękawiczki dla niemowlaka) – przydatne czy zbędne?, 22.10.2015, http://dziecko.siostraania.pl/ niedrapki-rekawiczki-dla-noworodka-przydatne-czy-zbedne/
Wyprawka – kosmetyki. Pielęgnacyjne ABC malucha.
1. SCCS – Scientific Committee on Consumer Safety, 1999b. Opinion of the Scien- tific Committee on Cosmetic Products and Non-Food Products intended for Consumers concerning ACRYLAMIDE RESIDUES IN COSMETICS adopted by the plenary session of the SCCNFP of 30 September 1999. http://ec.europa.eu/ health/scientific_committees/consumer_safety/opinions/sccnfp_opinions_97_04/ sccp_out95_en.htm
2. CFSAN/Offices of Cosmetics and Colors March 20, 2006 www.cfsan.fda.gov/
~dms/cos-para.html
Wyprawka – apteczka
1. Dubiel Bożena, Lactobacillus reuteri szczep DSM 17 938 zmniejsza nasilenie kolki niemowlęcej, 4.02.2013, https://www.mp.pl/pediatria/przeglad-badan/79300,lac- tobacillus-reuteri-szczep-dsm-17-938-zmniejsza-nasilenie-kolki-niemowlecej
2. Krysiewicz Ana, Kremy do pielęgnacji pupy noworodków i niemowląt, 17.05.2018, http://matkaaptekarka.pl/index.php/2018/05/17/kremy-pielegnacji-pupy/
3. Krysiewicz Ana, Lista produktów – wyprawka dla noworodka by Matka Aptekarka, 4.08.2017, http://matkaaptekarka.pl/index.php/2017/08/04/ idealna-wyprawka-dla-noworodka-by-matka-aptekarka/
4. Krysiewicz Ana, Mugga vs olejki eteryczne. Co wybrać?, 7.06.2018, http://mat- kaaptekarka.pl/index.php/2018/06/07/olejki-eteryczne-vs-deet-wybrac/
5. Krysiewicz Ana, Probiotyki w kroplach niezbędne maluchom od pierwszych dni życia, 7.09.2017, http://matkaaptekarka.pl/index.php/2017/09/07/probiotyki/
6. KrysiewiczAna,WitaminaD–istotnyelementdietyczyczystymarketing?,18.06.2018,http://mat- kaaptekarka.pl/index.php/2018/06/18/witamina-d-istotny-element-diety-czysty-marketing/
7. Sawiec Piotr,Zapobieganieileczeniekrzywicyniedoborowej.Globalneuzgodnionewytycz- ne European Society for Pediatric Endocrinology,13.12.2016,https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/wytyczne/149706,zapobieganie-ileczenie-krzywicy-niedoborowej
8. Pomocne linki: http://matkaaptekarka.pl/index.php/2017/10/26/ wiesz-witaminy-d-wypija-dziennie-dziecko-mleku-modyfikowanym/
Wyprawka – wyposażenie. O przedmiotach, o istnieniu których nawet nie wiedziałaś
1. https://www.hafija.pl/wp-content/uploads/2017/10/przechowywanie.pdf
2. http://mamafizjoterapeuta.pl/2018/07/05/to-od-kiedy-w-koncu-ta-poduszka/
3. https://www.wymagajace.pl/gadzety-do-snu-dla-niemowlaka/
4. https://www.wymagajace.pl/5-typow-lozeczek-dla-niemowlakow-czyli-zamiast- wspolspania/
Wyprawka – fotelik samochodowy
1. Strona internetowa fotelik.info: https://fotelik.info/pl/testy/ (stan na dzień 27.02.2018).
2. Strona internetowa Sikkerautostol.dk: http://www.sikkerautostol.dk/tests/ svensk-plus-testswedish-plus-test/plus-test-english/ (stan na dzień 02.03.2018).
Twoje plany na najbliższe tygodnie, czyli kalendarz badań w ciąży
1. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowie, Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 25 października 2018 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2019, dostęp 10.03.2020, https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2018/01/akt.pdf
2. HSE National Immunisation Office, Szczepionka przeciw krztuścowi dla kobiet w ciąży, wydanie 02.2020, dostęp: 10.03.2020, https://www.hse.ie/ eng/health/immunisation/pubinfo/pregvaccs/pertussis/whoopingcoughplk. pdf?fbclid=IwAR2OWHWQbidyCsU-gKE3PM8idZ0oqZlQg-
3. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Jakie szczepienia zaleca się kobiecie planującej ciążę?, dostęp: 10.03.2020, https:// szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-szczepeinia-zaleca-sie-kobietom-w-ciazy/2/#jakie-szczepienia-zaleca-sie-w-czasie-ciazy
4. Pels E., Kobylińska A., Kukurba-Setkowicz M., Szulik A., Chałas R., „Profilaktyka stomatologiczna i postępowanie lecznicze u kobiet w ciąży. Stanowisko grupy roboczej ds. profilaktyki stomatologicznej u kobiet w ciąży Polskiego Oddziału Sojuszu dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy”, Nowa Stomatologia, 2018; 23(4): 159-165
Uwaga – ciąża! Jakich badań i zabiegów medycznych należy unikać?
1. Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, Warszawa 2015.
2. Grzanka P., Diagnostyczne badania radiologiczne, https://www.mp.pl/pacjent/ badania_zabiegi/174814,diagnostyczne-badania-radiologiczne-badania-rtg (31.10.2017).
3. Grzanka P., Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego, https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/174817,obrazowanie-metoda-rezonansu-magnetyczne- go (31.10.2017).
4. Grzanka P., Tomografia komputerowa, https://www.mp.pl/pacjent/badania_za- biegi/174820,tomografia-komputerowa (31.10.2017).
5. Drabczyk R., Cystografia i cystografia amikcyjna, https://nefrologia.mp.pl/dia- gnostyka/51982,cystografia-i-cystografia-mikcyjna (29.04.2010).
6. Drabczyk R., Urografia, https://nefrologia.mp.pl/diagnostyka/51981,urografia (29.04.2010).
Słodka mama, czyli kilka słów o cukrzycy ciążowej
1. Gestational Diabetes Mellitus. American Diabetes Association. Diabetes Care. 27 Suppl 1/ 2004, s. 88–90, http://care.diabetesjournals.org/content/27/suppl_1/s88.long (dostęp 11.04.2018)
2. Korczak K., Cukrzyca ciążowa. Jakie są przyczyny, jak ją diagnozować i jak sobie radzić z chorobą, Znana położna, 26.12.2016, http://www.znana-polozna.pl/ artykuly/cukrzyca-ciazowa-jakie-sa-przyczyny-jak-ja-diagnozowac-i-jak-so- bie-radzic-z-choroba (dostęp 23.03.2018r.)
3. Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą – aktualizacja. Ginekol. Pol., nr 85/2014, s. 476–478
4. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2017. Sta- nowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia praktyczna, tom 3, supl. A, 2017, s. 53–55
Przychodzi ciężarna do apteki… Podstawowe zasady stosowania leków w ciąży
1. Szałek Edyta, Bezpieczeństwo farmakoterapii w okresie ciąży, „Farmacja Współ- czesna”, nr 2/2008, s. 109-115.
2. PAP, Stosowanie paracetamolu przez ciężarne może szkodzić dzieciom, 03.07.2016 https://www.mp.pl/ginekologia/aktualnosci/146154,stosowanie-paracetamolu-przez-ciezarne-moze-szkodzic-dzieciom
To kwas foliowy nie wystarczy?! Co powinna suplementować kobieta w ciąży?
1. Karowicz-Bilińska Agata i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicz- nego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2014, 5/2014, 85, s. 395-399. https://www.ptgin.pl/index.php/content/download/9482/140470/file/Stosowanie%20witamin%20i%20mikroelement%C3%B3w%20u%20kobiet%20pla- nuj%C4%85cych%20ci%C4%85%C5%BC%C4%99,%20ci%C4%99%C5%BCarnych%20i%20karmi%C4%85cych.pdf
2. Bomba-Opoń Dorota i in., Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyj- nym, w ciąży i połogu, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017, tom 2, nr 5, s. 210–214, http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2018/02/56597-143992-2-PB.pdf.
3. Moczulska Hanna i in., Stanowisko ekspertów Polskiego Towarzystwa Gene- tyki Człowieka i Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w sprawie zlecania i interpretacji wyników badań pod kątem wariantów genetycznych w genie MTHFR, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017, tom 2, nr 5,
s. 234–238, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/ download/57136/43051
4. Sochacki-Wójcicka Nicole, Nowe rekomendacje przyjmowania folianów u kobiet w wieku rozrodczym, 19.05.2018, https://mamaginekolog.pl/ nowe-rekomendacje-przyjmowania-folianow-u-kobiet-w-wieku-rozrodczym/
5. Krysiewicz Ana, Witamina D – istotny element diety czy czysty mar- keting?, 18.06.2018, http://matkaaptekarka.pl/index.php/2018/06/18/ witamina-d-istotny-element-diety-czysty-marketing/
6. Ruchała M., Szczepanek-Parulska E., Płaczkiewicz-Jankowska E.: Diagnostyka i leczenie chorób tarczycy u kobiet w ciąży według wytycznych American Thyroid Association 2017. Med. Prakt., 2017; 12: s. 48–59
7. Szajewska Hanna, Pytania do ekspertów. Zasady suplementacji kwasów tłusz- czowych omega-3, 1.08.2011, http://www.mp.pl/artykuly/60524
8. Bacz Andrzej, Zapotrzebowanie na żelazo u ciężarnych, 15.09.2011, https://ciaza. mp.pl/przebiegciazy/61951,zapotrzebowanie-na-zelazo-u-ciezarnych
9. Desmond Małgorzata, Czy suplementacja witaminy B12 musi być tylko far- makologiczna? Wegetarianie raczej niechętnie będą ją stosować. Co można im zaproponować?, 01.03.2014, https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25. QA.2.8.8.
„Ciąża to nie choroba…”, czyli jaki styl życia prowadzić w ciąży
1. Hicks Dagmara, Cała reszta, 22.03.2018, http://www.calareszta.pl/ciaza-to-choroba/
2. Wojsz Dominika, Mózg w ciąży, nowe, szokujące odkrycia naukowców!, 20.03.2018, http://www.mamalekarz.pl/mozg-w-ciazy/
3. Narodziny w miłości, O metodzie Birth Into Being, 22.03.2018
4. http://birthintobeing.com.pl/birth-into-being/o-metodzie-birth-into-being/
5. Nowak Kamil, blog Ojciec, 22.03.2018, http://www.blogojciec.pl/dzie- ci/ciaza-to-nie-choroba-dawno-nie-czytaliscie-takiego-steku-bzdur/
Jedz dla dwojga, nie za dwoje, czyli właściwa dieta w ciąży
1. Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, red. Hanna Szajewska i Andrea Horvath, Kraków 2017.
2. Żywienie człowieka zdrowego i chorego, red. Jan Gawęcki, Marian Grzymisławski, Warszawa 2012.
3. Ciborowska Helena, Rudnicka Anna, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2007
4. P. V. Jeurink, K. Knipping, F. Wiens, K. Barańska, B. Stahl, J. Garssen & B. Krolak-Olejnik. 2018. Importance of maternal diet in the training of the infant’s immune system during gestation and lactation ISSN: 1040-8398 (Print) 1549-7852 (Online) Journal
5. 6 Javan R., Javadi B., Feyzabadi Z. Breastfeeding: A Review of Its Physiology and Galactogogue Plants in View of Traditional Persian Medicine, Breastfeed Med. 2017 Sep;12(7):401-409
6. Hafija – blog matki karmiącej, www.hafija.pl
Ciążowa dieta wegetarianek i weganek
1. Kibil Iwona, Ebook: Weganka w ciąży, 2016
2. Melina V., Craig W., Levin S., Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets, J Acad Nutr Diet, nr 116(12)2016, s. 1970–1980.
3. Piccoli GB et al, Vegan-vegetarian diets in pregnancy: danger or panacea? A sys- tematic narrative review, BJOG,nr 122(5)2015, s. 623–633.
Zagryzanie ogórka czekoladą, czyli naukowo o ciążowych zachciankach
1. Doroszewki Witold (red.), Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/szukaj/ zachcianka.html (dostęp 26.03.2018).
2. Murkoff Heidi E., Eisenberg Arlene, Hathaway Sandee E., W oczekiwaniu na dziecko. Poradnik dla przyszłych matek i ojców, tłum. zbiorowe, Poznań 2001.
3. Orloff Natalia C., Hormes Julia M., Pickles and ice cream! Food cravings in pregnancy: hypotheses, preliminary evidence, and directions for future research, 23.09.2014, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4172095/ (dostęp 26.3.2018).
4. Placek Caitlyn, A test of four evolutionary hypotheses of pregnancy food cravings: evidence for the social bargaining model, 18.10.2017, https://www.ncbi.nlm.nih. gov/pmc/articles/PMC5666241/ (dostęp 26.3.2018).
Ile kaw może wypić przyszła mama? Kawa i inne używki a ciąża
1. Barnfeld Barbara i Mazurkiewicz Jacek, Za młody by pić. Naruszanie prawa do życia lub zdrowia dziecka przez pijące alkohol kobiety ciężarne, Wrocław 2016, s. 4-7
2. Dębski R. i in., Stanowisko Grupy Ekspertów na temat wpływu alkoholu na ciążę: stan wiedzy na 2014 rok, pobrane 08.07.2018 z: http://www.ciazabezalkoholu.pl/ images/file/StanowiskoGrupyExpertow.pdf
3. Food Standards Agency – New caffeine advice for pregnant women, 03.11.2008, 07.07.2018, http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20111206123508/http:// www.food.gov.uk/news/pressreleases/2008/nov/caffeineadvice
4. Klecka Małgorzata, Jak alkohol wpływa na mózg dziecka, 02.09.2008, https:// opoka.org.pl/biblioteka/I/IC/klecka-fas2.html
5. Serwis ciazabezalkoholu.pl, Alkohol i ciąża, 13.07.2018, http://www.ciazabezal- koholu.pl/wplyw-alkoholu-na-przebieg-ciazy
6. Serwis jakrzucicpalenie.pl, Jestem w ciąży, 10.07.2018, http://jakrzucicpalenie.pl/ jestem-w-ciazy
7. Serwis mamoniebierz.pl, Wpływ narkotyków na ciążę, 05.07.2018, http://ma- moniebierz.pl/wplyw-narkotykow-na-ciaze/
8. Serwis sosrodzice.pl, Kofeina w ciąży, 07.07.2018, https://www.sosrodzice.pl/ kofeina-w-ciazy
9. Wierzejska Regina, Wpływ spożycia kofeiny na przebieg ciąży i rozwój płodu, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, nr 5(2)/2012, s. 110–113.
10. Wiśniewska-Łowigus Małgorzata, Drobik Przemysław – Zagrożenia związane ze spożywaniem kofeiny w ciąży, Pielęgniarstwo Polskie, nr 1(47)/2013, s. 28-33.
Ciąża w ruchu, czyli o aktywności fizycznej przyszłej mamy
1. Cywińska Monika, Dlaczego warto ćwiczyć w ciąży?, http://czasdzieci.pl/ro_ar- tykuly/id,5012ced.html, dostęp. 16.04.2018 r.
2. Ćwiczenia w ciąży są bezpieczna i korzystne dla płodu, https://www.osesek. pl/ciaza-i-porod/zdrowie-i-badania-w-ciazy/-975cwiczenia-podczas-ciazy-sa- bezpieczne.html, dostęp 12.04.2018 r.
3. Przybyłowicz-Nowak Małgorzata, Ćwiczenia w ciąży wpływają na rozwój mózgu dziecka, 20.11.2013, http://ciaza.siostraania.pl/cwiczenia-w-ciazy-wplywaja-na- rozwoj-mozgu-dziecka/, dostęp 13.03.2018 r.
4. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przed- porodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu, 17.03.2018, http://www.femmed. com.pl/wp-content/uploads/2013/02/rekomendacjaopiekaprzedporodowa.pdf
5. Torbè Dorota, Torbè Adnrzej, Ćwiek Dorota, Aktywność fizyczna kobiet w ciąży o fizjologicznym przebiegu, „Nowa Medycyna” 4/2013, s. 174–179
Joga w ciąży – ćwicz na zdrowie!
1. Sierant Anna, Joga w ciąży: działanie i przeciwwskazania. Ćwiczenia jogi dla ciężarnych http://m.wformie24.poradnikzdrowie.pl/cwiczenia/joga-w-ciazy-dzialanie-i-przeciwwskazania-cwiczenia-jogi-dla_44556.html (16.03.2018).
50 twarzy… przyszłej mamy, czyli o seksie w ciąży
1. Piotrowska Karolina, Seks w ciąży – zakaz wstępu do środka, 02.02.2017, http:// karolinapiotrowska.com/seks-w-ciazy-zakaz-wstepu-do-srodka/
2. Kurczuk-Powolny Agnieszka, Żeromska Ewa, Wszystko o seksie w ciąży, 20.03.2007 http://www.edziecko.pl/ciaza_i_porod/1,79331,4001438.html
Zadbana przyszła mama. Z jakich zabiegów kosmetycznych możesz korzystać w ciąży?
1. Krzewicka Marzena, Zabiegi kosmetyczne i pielęgnacyjne odpowiednie dla kobiety w ciąży, http://www.mjakmama24.pl/ciaza/przebieg-ciazy/zabiegi-ko- smetyczne-i-pielegnacyjne-odpowiednie-dla-kobiety-w-ciazy,538_2422.html
2. Lewandowski Grzegorz, Masaż u kobiet w okresie przygotowania do ciąży, w czasie ciąży i w połogu – sposoby wykonywania, wskazania i przeciwwska- zania, Ginekologia Po Dyplomie, nr 1/2012, s. 43–48.
3. Piecha Magdalena, Opala-Berdzik Agnieszka, Chmielewska Daria, Wykorzystanie hydroterapii u kobiet w ciąży, Rehabilitacja w Praktyce. 1895-4146. nr 3/2013, s. 50–53.
4. Zięba Katarzyna, Kinesiotaping jako nowa forma fizjoterapii kobiet w okresie ciąży, Głuchołazy 2006, https://docplayer.pl/6779231-Kinesiotaping-jako-nowa-forma-fizjoterapii-kobiet-w-okresie-ciazy-kinesio-taping-as-a-new-physiothe- rapeutic-form-of-pregnant-women-katarzyna-zieba.html
5. Zdrojewicz Zygmunt, Minczakowska Katarzyna, Klepacki Krzysztof, Rola aro- materapii w medycynie, Family Medicine & Primary Care Review, nr 4/2014, s. 387–391.
6. Zwiorek-Czech Klaudia, Masaż bańką chińską u kobiety w ciąży, https://portal. abczdrowie.pl/pytania/masaz-banka-chinska-u-kobiety-w-ciazy
Kondycja nie tylko fizyczna, czyli jak zadbać o swoją psychikę w ciąży
1. Chrzan-Dętkoś Magdalena i in., Uwarunkowania i konsekwencje depresji po- porodowej, „Psychoterapia” 2012, nr 2, s. 57
2. Gracka-Tomaszewska Milena, Matczyna reprezentacja dziecka – jej znaczenie dla relacji z dzieckiem, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna” 2006, nr 6, s. 199
3. BADANIAPRENATALNE.PL, 2015, Depresja w ciąży?, Pobrane z https://badania- prenatalne.pl/depresja-w-ciazy/
4. Chołuj Irena, Urodzić razem i naturalnie, Wrocław 2009
5. Gracka-Tomaszewska Milena, Drogi do macierzyństwa, Warszawa 2014
6. Gracka-Tomaszewska Milena, Matczyna reprezentacja dziecka – jej znaczenie dla relacji z dzieckiem, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna” 2006, nr 6
7. Liedloff Jean, W głębi kontinuum, Warszawa 2010
8. Wasilewska-Pordes, Monika, Depresja porodowa u kobiet, Kraków 2000
9. WFORMIE24PORADNIKZDROWIE.PL, 2018, Euforia biegacza – czym jest? Kiedy się pojawia?, Pobrane z http://wformie24.poradnikzdrowie.pl/bieganie/euforia-biegacza-czym-jest-kiedy-sie-pojawia_43677.html
Medytacja a samopoczucie przyszłej mamy
1. Davidson R. J., Kabat-Zinn J., Schumacher J. i in. „Alterations in brain and immune function produced by mindfulness meditation”., „Psychosom Med” 2003 nr/tom i strony https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12883106
2. Kabat-Zinn Jon, Gdziekolwiek jesteś, bądź, tłum Warszawa 2014,
3. Kabat-Zinn Jon , Praktyka uważności dla początkujących, tłum Warszawa 2014.
Strach ma wielki… brzuch. Strach przed porodem i inne lęki w ciąży
1. Heidegger Martin, Bycie i czas, tłum. Bogdan Baran, Warszawa 2004.
2. Imielski Wojciech, Pomiędzy strachem a lękiem, w: O lęku bez strachu. Jak bać się tyle, ile trzeba, praca zbiorowa, Kielce 2017.
3. Kierkegaard Søren, Pojęcie lęku, tłum. Antoni Szwed, Kęty 2000.
4. Nietzsche Friedrich, Tako rzecze Zaratustra, tłum. Wacław Berent, Kęty 2004.
5. Pascal Blaise, Myśli, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, Poznań-Warszawaw 1921.
Z brzuszkiem na zakupy, czyli garderoba mamy (nie)koniecznie do wymiany
1. Wiązanie brzucha w ciąży przy pomocy chusty, https://pl.lennylamb.com/wią- zanie-brzucha-w-ciazy-przy-pomocy-chusty (dostęp z dnia 15.07.2018).
2. Wyprawka dla mamy, https://parenting.pl/wyprawka-dla-mamy (dostęp z dnia 15.07.2018).
Wyprawka dla mamy. „Must have” w domowej apteczce
1. Karowicz-Bilińska Agata i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicz- nego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2014, 5/2014, 85,
s. 395-399, https://www.ptgin.pl/index.php/content/download/9482/140470/file/ Stosowanie%20witamin%20i%20mikroelement%C3%B3w%20u%20kobiet%20pla- nuj%C4%85cych%20ci%C4%85%C5%BC%C4%99,%20ci%C4%99%C5%BCarnych%20i%20karmi%C4%85cych.pdf
2. Krysiewicz Ana, Lanolina = ratunek dla mamy karmiącej piersią, 11.05.2018, http://matkaaptekarka.pl/index.php/2018/05/11/lanolina-ratunek-dla-mamy-karmiacej-piersia/
3. Krysiewicz Ana, Torba do szpitala na poród dla mamy, 27.08.2017, http://matka- aptekarka.pl/index.php/2017/08/27/torba-szpitala-porod/
Bezpiecznie w dwupaku. Jak zadbać o bezpieczeństwo w ciąży?
1. Art. 39 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dn. 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1260 z późn. zm. )
2. Kozioł Ewa, Czas na zmiany, https://zielonyzagonek.pl/czas-na-zmiany/, dostęp 19.03.2018
3. Miłoń Marta, 13 mitów o ciąży – prawda czy fałsz, http://dziecisawazne.pl/13-za- bobonow-o-ciazy-%E2%80%93-prawda-czy-falsz/, dostęp: 10.03.2018
4. Moryc Katarzyna, Czego nie można jeść w ciąży, http://dzidziusiowo.pl/ciaza-i-po- rod/dieta-i-fitness/525-czego-nie-mozna-jesc-w-ciazy-czyli-niebezpieczna-dieta, dostęp 12.03.2018
5. Pawelec Beata, Twoje domowe BHP w trakcie ciąży, http://www.poradnikzdro- wie.pl/ciaza-i-macierzynstwo/ciaza/twoje-domowe-bhp-w-trakcie-ciazy_35029. html, dostęp 18.03.2018
6. Przybyłowicz-Nowak Małgorzata, Siostra Ania, 12.03.2015, http://ciaza.siostraania. pl/10-zasad-jak-bezpiecznie-cwiczyc-w-ciazy/, dostęp 11.03.2018;
7. Przechodzeń Łukasz, Czy kobiety w ciąży mogą jeździć na rowerze, 14.02.2014, Rowerowe porady, https://roweroweporady.pl/czy-kobiety-w-ciazy-moga-jez- dzic-na-rowerze/, dostęp 12.03.2018.
Z brzuchem do samolotu?! Czyli o podróżowaniu w ciąży
1. Centrum Medyczne MEAVITA, Podróże samolotem w czasie ciąży, 07.06.2017, http://meavita.pl/podroze-samolotem-w-czasie-ciazy/
2. Dolecka Eliza, Problemy z koncentracją w CIĄŻY – dlaczego tak trudno się skupić, będąc w ciąży, 18.01.2018, http://www.poradnikzdrowie.pl/ciaza-i-macierzynstwo/ ciaza/Problemy-z-koncentracja-w-ciazy-dlaczego-tak-trudno-sie-skupic-bedac-w_36050.html
3. MÓZGI.PL, 2017, Czy w ciąży można bezpiecznie latać samolotem?, https://mozgi. pl/czy-w-ciazy-mozna-bezpiecznie-latac-samolotem-C442
4. Sobolak Justyna, Podróżowanie w ciąży, 04.08.2017, Pobrane z: https://www. medicover.pl/o-zdrowiu/podrozowanie-w-ciazy,3745,n,2662
5. Sochacki-Wójcicka Nicole, Wakacyjne kobiece dylematy, 17.07.2017, https:// mamaginekolog.pl/wakacyjne-kobiece-dylematy/
Baby shower, czyli pierwsza impreza Twojego dziecka
1. Baby shower, http://dzidziusiowo.pl/ciaza-i-porod/ciaza/796-baby-shower (30.03.2018)
2. Kawalerowicz Sylwia, „Baby shower, czyli bociankowe”, http://baby-shower.pl/ baby-shower-czyli-bociankowe (30.03.2018)
Mam kota na punkcie psa, czyli o przygotowaniu zwierząt domowych na poja- wienie się dziecka
1. Stowarzyszenie Dobrze Urodzeni, Statystyki 2010-2015, 06.04.2018, http://www. dobrzeurodzeni.pl/statystyki.html
2. Ministerstwo Zdrowia, Standardy Opieki Okołoporodowej, 09.05.218, https:// www.gov.pl/zdrowie/standardy-opieki-okoloporodowej
3. Ogólnopolska Baza porodówek, 09.05.2018, https://www.gdzierodzic.info
Nastawienie ma znaczenie, czyli jak przygotować się psychicznie do porodu
1. Balaskas Janet, Poród Aktywny, Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1997, Warszawa, s. 12
Poród naturalny, cesarskie cięcie, vbac – przebieg porodu różnymi drogami
1. Bręborowicz Grzegorz H. (red.), Położnictwo i ginekologia, tom 1, Warszawa 2008.
2. Dudenhausen Joachim, Pschyrembel Willibald, Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, tłum. Krystian Powolny, Warszawa 2007.
3. Gaskin Ina May, Poród naturalny, tłum. zbiorowe, Warszawa 2012.
4. Oleś Katarzyna, Poród naturalny, Łódź 2018
5. Simkin Penny, Anchata Ruth, Udany poród, tłum. Marta Florea, Warszawa 2014.
6. Baranowska Barbara, Otffinowska Anna, Rytm i czas porodu, http://www.rodzic- poludzku.pl/images/stories/publikacje/rytm_i_czas_porodu.pdf (dostęp 15.08.2018).
7. Kubicka-Kraszyńska Urszula et al., O bólu porodowym i metodach jego łagodzenia, http://www.rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/oboluporodowym.pdf.
8. Kubicka-Kraszyńska Urszula, Otffinowska Anna, Nacięcie krocza – konieczność czy rutyna?, https://www.rodzicpoludzku.pl/pliki/Naciecie_krocza_koniecz- nosc_czy_rutyna.pdf.
9. Oslislo Anna, Otffinowska Anna, Najważniejsza chwila w życiu, http://www. rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/najwazniejsza_chwila_w_zyciu.pdf.
„Chcę rodzić w…”. Jak wybrać najlepsze miejsce porodu
1. Baranowska Barbara, Poród w domu jest bezpieczny! – wyniki badania kohor- towego obejmującego 529 688 porody kobiet niskiego ryzyka, w: Wokół Porodu, http://www.rodzicpoludzku.pl/, (dostęp: 10.07.2018 ).
2. Dom Narodzin, https://szpital.szpitalzelazna.pl/dom-narodzin-2/, (dostęp: 03.08.2018)
3. Kubicka-Kraszyńska Urszula, Alternatywne miejsca porodu, „Magazyn Pielę- gniarki i Położnej”, nr 1-3/2004.
4. Oleś Katarzyna, Poród naturalny”, Warszawa 2018,
5. Rodzić po Ludzku, Jak wybrać miejsce do porodu?, http://www.rodzicpoludzku. pl/Jak-przygotowac-sie-do-porodu/Jak-wybrac-miejsce-do-porodu.html, (dostęp: 13.07.2018)
6. Rodzić po Ludzku, Poród w domu, http://www.rodzicpoludzku.pl/Porod-w-domu, (dostęp: 13.07.2018).
7. Rodzić po Ludzku, Pozaszpitalne miejsca porodu, http://www.rodzicpoludzku. pl/Pozaszpitalne-miejsca-do-porodu, (dostęp: 11.07.2018)
Zawód: położna
1. Fryc Dorota, Kim jest położna? http://www.porody-domowe.pl/index.php?option=- com_content&view=article&id=52&Itemid=117, (dostęp 18.08.2018)
2. Rozporządzenie ministra nauki i szkolnictwa wyższego w sprawie standardów kształcenia dla kierunków studiów: lekarskiego, lekarsko-dentystycznego, far- macji, pielęgniarstwa i położnictwa, Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, dnia 9 lutego 2018 r., Poz. 345
3. Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 151 poz. 1217 j.t.).
4. Znana Położna, Kim jest niezależna położna?, 23.08.2015, http://www.znana-po- lozna.pl/artykuly/kim-jest-niezalezna-polozna, (dostęp 14.08.2018)
5. Zobacz Zrozum, Więcej szacunku dla pielęgniarek!, 30.01.2017, https://zobaczzrozum. wordpress.com/2017/01/30/wiecej-szacunku-dla-pielegniarek/, (dostęp 14.08.2018)
Plan porodu. Oksymoron czy jednak dobra praktyka?
1. Łodygowska Katarzyna, Plan porodu do pobrania, 20.07.2017, http://matkaprawnik. pl/plan-porodu-do-pobrania/, (dostęp: 11.03.2018)
2. Rodzić po Ludzku, PLAN PORODU, http://www.rodzicpoludzku.pl/Plan-Porodu, (dostęp: 11.03.2018)
3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem, http://prawo.sejm. gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20120001100, (dostęp: 11.03.2018)
Pakuj się! Co zabrać na poród?
1. Fundacja Rodzić po Ludzku, Torba do szpitala, www.rodzicpoludzku.pl, 2017, http:// www.rodzicpoludzku.pl/Jak-przygotowac-sie-do-porodu/torba-do-szpitala.html
2. Płaza-Piekarzewska Katarzyna, Wyprawka – co warto zabrać do szpitala dla nowona- rodzonego dziecka?, blog.zapytajpolozna.pl, 16.12.2014, https://blog.zapytajpolozna.pl/ niemowlak/wyprawka-co-warto-zabrac-do-szpitala-dla-nowonarodzonego-dziecka/
3. Roszkowska Agnieszka, Co naprawdę trzeba wziąć do szpitala do porodu, www. mjakmama24.pl, 31.10.2017, http://www.mjakmama24.pl/porod/porod-naturalny/ porod-co-naprawde-trzeba-wziac-do-szpitala,544_5629.html
Auaaa! Naturalne i farmakologiczne metody uśmierzania bólu porodowego.
1. Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, PZWL, Warszawa 2015.
2. Analgezja zewnątrzoponowa porodu – wytyczne
3. Standardy łagodzenia bólu porodowego
4. Rekomendacje dotyczące postępowania przeciwbólowego w ginekologii i po- łożnictwie. Leczenie bólu u kobiet ciężarnych, rodzących oraz w połogu
Krew pępowinowa – aktualny stan wiedzy
1. Takahashi, K., et al., Induction of pluripotent stem cells from adult human fibro- blasts by defined factors. Cell, 2007. 131(5): p. 861-72.
2. Shearer, W.T., et al., Cord Blood Banking for Potential Future Transplantation. Pediatrics, 2017. 140(5).
3. Armitage, S., Cord Blood Banking Standards: Autologous Versus Altruistic. Front Med (Lausanne), 2015. 2: p. 94.
4. Martin, U., Therapeutic Application of Pluripotent Stem Cells: Challenges and Risks. Front Med (Lausanne), 2017. 4: p. 229.
5. in Guideline: Delayed Umbilical Cord Clamping for Improved Maternal and Infant Health and Nutrition Outcomes. 2014: Geneva.
6. McDonald, S.J., et al., Effect of timing of umbilical cord clamping of term infants on maternal and neonatal outcomes. Evid Based Child Health, 2014. 9(2): p. 303-97.
7. Ciubotariu, R., et al., Impact of delayed umbilical cord clamping on public cord blood donations: can we help future patients and benefit infant donors? Trans- fusion, 2018. 58(6): p. 1427-1433.
8. Shearer, W.T., et al., Cord Blood Banking for Potential Future Transplantation. Pediatrics, 2017. 140(5).
9. https://www.mamalekarz.pl/krew-pepowinowa-6-prawd/
10. Armitage, S., Cord Blood Banking Standards: Autologous Versus Altruistic. Front Med (Lausanne), 2015. 2: p. 94.
Kangurowanie, czyli cudowna bliskość z dzieckiem zaraz po porodzie
1. Bajek Anna, Marcinkowski Jerzy, Rzempowska Jadwiga, Gawłowicz Kamila, Kan- gurowanie – zalecany pierwszy bezpośredni kontakt ciała noworodka z ciałem matki, Hygeia public health, 2014, 49 (3), s. 417 – 420
2. Bednarczyk Magdalena., Lewandowska Magdalena., Stobnicka-Stolarska Paulina. i inni, Kangurowanie (KMC – Kangaroo Mother Care) jako element wspierania procesu laktacji i karmienia naturalnego oraz część kompleksowego
„Systemu opieki i wczesnej stymulacji rozwojowej noworodka” (Systemu rozwo- jowej opieki, pielęgnacji i wspierania dojrzewania kompetencji funkcjonalnych dziecka) – rekomendowany dla Oddziałów Intensywnej Terapii Noworodka (II i III stopień referencyjności, Standardy medyczne/Pediatria, 2014, 11,s.21-25 3. Dz. U. z 2016 r. poz. 1132, s.14
4. Janik Katarzyna, Kangurowanie jako metoda wczesnej stymulacji rozwojowej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 2008
5. Kornacka Maria Katarzyna, Wpływ bliskiego kontaktu (skóra do skóry) dziecka z matką krótko po porodzie na późniejsze zachowanie noworodka, medycyna Praktyczna – pediatria, 2004, 113, s. 858–865
6. Stodolak Anna, Fuglewicz Aleksander, Kontakt skóra do skóry i kangurowanie noworodków – chwilowa moda czy naukowo udowodniona metoda?, Perina- tologia, Neonatologia i Ginekologia, 2012, 5 (1), s. 19–25
7. Zagórska Beata, Znaczenie dotyku we wspomaganiu rozwoju dziecka oraz jego zastosowanie w wybranych rodzajach terapii, Kultura i Wychowanie, 2013, 5, 179-192
Połóg – ważny czas po porodzie. Aspekt fizjologiczny
Akty prawne:
1. Deklaracja wyboru świadczeniodawcy udzielającego świadczeń z zakresu pod- stawowej opieki zdrowotnej oraz położnej podstawowej opieki zdrowotnej, www.nfz.gov.pl/dla-swiadczeniodawcy/pliki-do-pobrania/druki/ (dostęp 30.07.2018).
2. Rekomendacje dotyczące postępowania przeciwbólowego w ginekologii i po- łożnictwie. Leczenie bólu u kobiet ciężarnych, rodzących oraz w połogu, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.
3. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej i prowadzenia porodu (Lipiec 2009). Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem (Dz.U. 2012 poz. 1100).
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie standardów postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego (Dz.U. 2015 poz. 1997).
6. Bochenek Adam, Reicher Michał, Anatomia człowieka, t. 2, Warszawa 2015.
7. Durka Anna i in., Odżywianie kobiet karmiących piersią, [w:] Karmienie piersią w teorii i praktyce, red. M. Nehring-Gugulska i in., „Medycyna Praktyczna”, Kraków 2017.
8. Materiały do kursu dokształcającego „Prowadzenie ciąży przez położną zgodnie ze standardem opieki okołoporodowej Ministerstwa Zdrowia i Ustawą o zawodach Pielęgniarki i Położnej, Centrum Medyczne „Żelazna”, Warszawa 2017.
9. Ronin-Walknowska Elżbieta, Połóg, [w:] G.H. Bremborowicz (red.), Położnictwo i ginekologia, red. G.H. Bremborowicz Tom 1, wyd. 1, Warszawa 2005, s. 419–434.
10. Anestezjologia Bliżej Ciebie, Patronat naukowy Rada Konsultacyjna Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii ds. Jakości i Bezpieczeństwa Znieczulenia, Kiedy po znieczuleniu mogę zejść z łóżka, 28.08.2017, http://www. znieczulenie.org.pl/site,faq,40.html (dostęp 30.07.2018).
11. Czerwińska-Osipiak Agnieszka, Czynniki determinujące funkcjonowanie kobiet po porodzie, Rozprawa doktorska, Promotor: Prof. UM dr hab. n. o zdr. Beata Pięta, Gdańsk 2016.
12. Jóźwik Maciej, Powikłania matczyne związane z cięciem cesarskim, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, nr 1(1)/ 2008, s. 57–65.
13. Kozłowska-Rup Danuta, Laktacja i płodność. Czy karmiąc piersią można zajść w ciążę, 08.05.2016, https://mataja.pl/2016/05/laktacja-i-plodnosc-czy-karmiac-piersia-mozna-zajsc-w-ciaze/ (dostęp 07.07.2018).
14. Matuszyk Dorota i in., Jakość życia kobiet w przebiegu ciąży, połogu i laktacji w zależności od stanu odżywienia przed ciążą, „Problemy Pielęgniarstwa”, nr 23(4)/2015, s. 484–489.
15. Mobilemed, Mobilizacja blizny po cc – jak dbać o bliznę po cesarce? https://www. mobilemed.pl/mobilizacja-blizny-po-cc-jak-dbac-o-blizne/ (dostęp 30.07.2018).
16. Morfeusz 2001-Anestezjologiczny serwis edukacyjny dla pacjentów, Popunkcyj- ne bóle głowy, http://znieczulenie.webd.pl/znieczulenie.podpajeczynowkowe/ popunkcyjne.bole.glowy.html (dostęp 30.07.2018).
17. Publications Comittee Society form Maternal-Fetal Medicine z udziałem Mi- chaela W. Varnera MD., Profilaktyka przeciwzakrzepowa po cięciu cesarskim, „Ginekologia po Dyplomie”, nr 4/2011, s. 43–46.
18. Roztocka Anna, Powikłania po cięciu cesarskim, „Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, nr 7(3)/2014, s. 154–164.
19. Sochacki-Wójcicka Nicole, Profilaktyka raka szyjki macicy, 11.02.2018, https:// mamaginekolog.pl/profilaktyka-raka-szyjki-macicy/ (dostęp 30.07.2018).
20. Torbé Dorota i in., Aktywność fizyczna zalecana we wczesnym połogu, „Pome- ranian Life Sci”, nr 62(3)/ 2016, s. 53–56.
21. Tyszko-Bury Ewelina, Blizna po cesarskim cięciu, cz. 1, Zasady postępowania przy mobilizacji, 05.05.2016, http://mamaisport.pl/mis-po-ciazy/blizna-cesarskim-cieciu-cz-1-zasady-postepowania-przy-mobilizacji/ (dostęp 30.07.2018).
Połóg – ważny czas po porodzie. Aspekt psychologiczny
1. Raphael-Leff Joan, Rozlane mleko, Gdańsk 2013, Wydawnictwo Imago.
2. Raphael-Leff Joan, Ciąża. Kulisy wewnętrznego świata, Warszawa 2018, Oficyna Ingenium.
3. Gaskin Ina May, Poród naturalny, Warszawa 2012, CoJaNaTo
4. Kornas-Biela Dorota, Psychodynamiczny nurt w psychologii prenatalnej: wybrane problemy z obszaru prokreacji., PRZEGLĄD PSYCHOLOGICZNY, 2003, TOM 46, Nr 2, s. 179–196.
Strata dziecka – aspekt medyczny
1. Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, Kraków 2015.
2. Boots C ., Stephenson M.D., Does obesity increase the risk of miscarriage in spontaneous conception: a systematic review. Semin. Reprod. Med., nr 29/2011, s. 507–513.
3. Rumbold A., Middleton Ph., Pan N., Crowther C. A.: Vitamin supplementation for preventing miscarriage. Cochrane Database Syst. Rev., nr 1/2011.
4. Postępowanie w przypadku straty wczesnej ciąży. Wytyczne Royal College of Obstetricians and Gynaecologists.
5. The investigation and treatment of couples with recurrent first-trimester and second-trimester miscarriage
6. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists Green-top Guideline No. 17, April 2011.
Strata dziecka – aspekt psychologiczny
1. Beutel M. et al., Similarities and differences in couples’ grief reactions following a miscarriage; Results from a longitudinal study. Journal of Psychosomatic Re- search, nr 40/1996, s. 245–253.
2. Bręborowicz, G. (red.), Położnictwo i ginekologia. Tom I, Warszawa 2012.
3. Cozza G., Przerwane oczekiwanie. Poradnik dla kobiet po poronieniu, tłum. Alicja Paleta, Barbara Sosnowska, Warszawa 2013.
4. Kubler-Ross E., Rozmowy o śmierci i umieraniu, tłum. Irena Doleżał-Nowicka, Poznań 1998.
5. Lewis E., Bourne S., Ciąża po narodzinach martwego dziecka lub po śmierci noworodka: zagrożenia psychologiczne i kwestia opieki nad rodzicami, [w:] Raphael-Leff, J. (red.) Rozlane mleko. Załamanie psychiczne i doświadczenie utraty w ciąży i po porodzie. Ujęcie psychoanalityczne. tłum. Marta Lipińska, Gdańsk 2013, s. 29–45.
6. McCarthy M. R., Gender differences in reactions to perinatal loss: A qualitative study of couples. Dissertation Abstracts International. B.; The Science and En- gineering, Vol. 62/2002, s. 3809.
7. Poronienie.pl, Zakładka Forum
8. Stat.Gov.pl Raporty